آرامگاه حافظ (حافظیه) نام آرامگاهی واقع در جنوب دروازهٔ قرآن و شمال شهر شیراز است و به دلیل قرار داشتن آرامگاه حافظ شیرازی در آن به این نام مشهور شده است. خواجه شمس‌الدین محمد متخلص به (حافظ) و ملقب به (لسان‌الغيب) از غزل‌سرایان بنام ایران است كه در حدود سال ۷۲۶ ه.ق در شیراز متولد شد. بهاءالدین پدرش پيش از آنکه بتواند پسرش را تربیت و سرپرستی کند، از دنیا رفت. حافظ در شيراز و نزد استادان نام‌آور آن دوران مانند ابو عبدالله قوام‌الدين و سيد شريف جرجاني به فراگيري ادبيات و علوم پرداخت. وي سپس وارد دنياي سير و سلوك شد و مشرب عرفان اختيار كرد. حافظ قرآن را با چهارده روايت مي‌خواند و همه قرآن را از بر داشت؛ از اين رو متخلص به حافظ می باشد.
ديوان حافظ شیراز دربرگيرنده غزل، مثنوي، قصيده، رباعي و قطعه مي باشد و بيش از شش هزار بيت دارد و از اين ميان، غزليات وي از همه مشهورترند و با گذشت سده ها از مرگ وي، همچنان ديوان او به زبان‌هاي گوناگون دنيا به چاپ مي‌رسد. مي‌توان گفت در اکثر موارد در خانه هر ايراني و در كنار كتاب مقدس قرآن کریم، يك جلد از ديوان خواجه حافظ شيراز يافت مي‌شود. حافظ بجز دو سفر کوتاه، در تمام عمر در شیراز اقامت گزید چرا که علاقه فراواني به شیراز داشت. حافظ در سال ۷۹۱ ه.ق دیده از جهان فروبست و در مصلای شیراز که امروزه از آن قبرستان اثری نیست به خاک سپرده شد.
در مدت عمر ۵۰ تا ۶۰ ساله وي، هفت پادشاه در فارس حکمرانی کردند.حافظ در زمان پادشاهان آل مظفری و آل اینجو زیسته و در اشعار خود به نیکی از آنان یاد کرده است. محل دفن حافظ در شیراز تنها یک قبر ساده مشخص بود که در دوره فرمانروايي میرزا ابوالقاسم گوركانی، توسط شمس‌الدین محمد یغمایی وزیر او، بر تربت حافظ ساختمان گنبدي بنا كرد و در مقابل آن حوض بزرگی که از آب رکن‌آباد پر می‌شد قرار داشت.
در سال ۱۱۸۸ ه.ق در دوران کریم‌خان زند بنای با شکوه و عظیم آرامگاه حافظ در شیراز ساخته شد که شامل ایوانی با چهار ستون سنگی ضخیم یکپارچه بود كه دو اتاق کوچک در دو گوشه آن قرار داشت و دو قسمت شمال و جنوب آن باز بود. در بخش جنوبی این مکان باغی بزرگ نمايان بود و آرامگاه در قسمت شمالی آن قرار مي‌گرفت. سنگ كنوني همان سنگ قبر دوران زنديه است. سنگی مرمرین به دستور کریم‌خان زند بر روی تربت حافظ نهاده شد که به خط حاج آقاسی بیگ افشار دو غزل از غزل‌های حافظ بر آن نوشته شده بود.
حافظیه از دو صحن شمالی و جنوبی تشکیل یافته و مساحت آن دو هکتار بوده است که این صحن‌ها توسط تالاری از یک‌دیگر جدا می شده اند. این مجموعه ۴ درب ورودی-خروجی دارد که دو درب در سمت غرب آن و یک درب در سمت شمال شرق و درب اصلی در سمت جنوب آن قرار گرفته است.
در دوران قاجاریه آرامگاه حافظ بارها بازسازی گردید و به دستور علی ریاضی رئیس فرهنگ فارس و علی اصغر حکمت، وزیر فرهنگ با بهره‌گیری از یادمان های حافظ توسط (آندره گدار) معمار فرانسوی و عناصر معماری زندیه ،بنای امروزی اين آرامگاه طراحی و اجرایی شد. بنای اصلی به صورت سقف مزین به تزئینات کاشی کاری شده و سکویی با ۸ ستون سنگی یکپارچه است و اشعار به گونه زیبایی در محل مزار توجه بینندگان را به خود جلب می نماید و در ميانه این بنا مزار خواجه حافظ قرار دارد.
تالار حافظیه که ۸ متر عرض و ۵۶ متر طول داشته و از ۲۰ ستون سنگی، هرکدام به ارتفاع ۵ متر تشکیل شده‌است از آثار دورهٔ زندیان در شیراز است. این تالار پیش‌تر شامل چهار اتاق و چهار ستون بوده که بعدها اتاق‌ها از محدودهٔ آن حذف شده است. در سمت غرب و شرق تالار دو اتاق یکی مربوط به دفتر آرامگاه و دیگری متعلق به سازمان میراث فرهنگی وجود دارد که شیوهٔ معماری این تالار مربوط به دوره‌های زندیان و هخامنشیان است. در جوار حافظ، بزرگانی چون فرصت‌الدوله شیرازی (تاریخ‌نگار)، فریدون توللی (شاعر)، اهلی شیراز ی (شاعر) و دکتر شاپور شهبازی (باستان‌شناس) به خاک سپرده شده اند.
آرامگاه حافظ زیارتگاه عاشقانیست که بر سر مزار وی می‌آیند و پس از قرائت فاتحه، تفألی بر دیوانش می‌زنند و در اشعارش غرق می گردند.
